127 LOZAN SONRASI TÜRKİYE VE ARAP DÜNYASI kurulmasını konuşmak abestir. Bu ilim, mantık ve bilimle bağdaşmayan, hayalden başka bir şey değildir. Her siyasi varlığın bir gayesi olduğunu unutmamak gerekir. Biz bütün İslam topluluklarının ittihadını, bünyesinde sosyal bir birlik oluşturmalarını ve özgür hayat yaşamalarını temenni ediyoruz.3 İşgalci ülkeler 1919-1923 yılları arasında Türkiye’de yaşanan milli hareketlerin başarılı sonuçlarını görünce; Lozan Anlaşmasına razı oldular. Ancak bu anlaşmada, Türkiye’ye eski Osmanlı Arap vilayetleri ile ilgilenmeme şartı getirildi. Bu durumda Türkler ile Arapların arası, iki tarafın iradesi dışında ve bir kere daha batılı güçler tarafından belirlenmiş oldu. Yani Türkiye esasında batılıların mandasına sokulan Arap coğrafyası (yeni siyasi merkezler) ile ilgilenmeyecekti. Zaten Arap coğrafyasında kurulan manda idareleri Arapların da Türkiye ile ilişki kurmalarına imkân ve izin vermiyordu. Tabii ki bu durum resmi düzeyde idi. Ama halklar arasındaki ilişki baki kaldığı gibi, nispeten baskı ve kayıtlardan kurtulabilen iki tarafın basını da bu ilişkileri her zaman gündemine alıp canlı tutmaya çalışıyordu. 2. Lozan ve Sonrasında Türkler ve Araplar Lozan Anlaşması bağımsız bir Türk Devleti ortaya çıkarırken bütün şark toplumlarını özellikle de Arapları sevindirdi ve onların bağımsızlıklarının da umudu oldu. Türkiye’ye en azından hâlâ Hilafet bağı ile bağlı olan bu toplumlar bir gün kendi bağımsızlıklarının benzeri bir şekilde gerçekleşeceğini düşünüyorlardı. Mısırlı ünlü şair Ahmet Şevki başta olmak üzere pek çok şair ve edebiyatçı Türkiye’nin Lozan başarısını öven yazılar yayımladı. Ancak 1924 yılında Türkiye’de Hilafetin kaldırılması İslam toplumlarında özellikle Araplarda şok etkisi yarattı. Daha doğrusu kendileri ile irtibatı kesmeyi zorunlu kılan Lozan anlaşmasından etkilenmeyen hatta onu zafer kabul eden Arap toplumları, sadece bir manevi bağ olarak kalan Hilafetin kaldırılmasından oldukça etkilendiler. Daha önce Türk Devleti’ne ve Lozan’a övgü düzenler, bu sefer eleştiri oklarını yönelttiler. Lozan anlaşması ile Suriye sınırı Fransızlar ile 20 Ekim 3 A.g.e., s. 79.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1