138 TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN VE LOZAN’IN 100. YILINA ARMAĞAN Midilli savaş gemilerinin Karadeniz’de Rus Donanmasını bombardıman etmesi üzerine harbe taraf olmuştur. Savaşın sonunda Osmanlı Ordusu, ABD’nin savaşa taraf olarak, Müttefikler lehine Almanya’ya savaş ilanı ile gelen mağlubiyet; Osmanlı Devleti’nin tasfiyesi ve Anadolu topraklarının işgali ile neticelenmiştir. Nitekim, Sevr Antlaşması ile Anadolu toprakları Müttefik kuvvetleri ve savaşa taraf olmadığı halde İzmir ve Ege bölgesinin Yunan Orduları tarafından işgali ile hazırlanan Doğu Sorunu problematiğinin sonlandırıldığı düşünülmüştür. Ancak Anadolu’da Mustafa Kemal liderliğinde ortaya çıkan Milli Mücadele neticesinde Sevr Antlaşması ortadan kaldırılmıştır. Sevr Antlaşması’nın yırtılıp atılması üzerine İtilaf Devletleri ile yeni Türk devleti arasında barışı sağlamak için 1923 tarihinde Lozan Konferansı toplanmıştır. Konferans uzun ve çetin geçmiştir.6 Türk dış politikasının temel amacı kuruluştan yakın tarihe kadar Lozan Antlaşması ile oluşan statükonun korunması olmuştur. Türkiye’nin Balkanlar ve Ortadoğu’daki komşu ülkelerle bu dönemde yürüttüğü diplomasi esas olarak statükonun kabulünü ve sürdürülmesini amaç edinmiştir. Ankara’nın Lozan statüsüne bağlılığı Cumhuriyet boyunca dış politikanın en az değişen unsuru olarak değerlendirir. Doktrinde, klasik denge politikası takip eden Türk diplomatik seçkinleri, geleneksel dış politikasında bölgesinde dengeleri bozacak gelişmeleri yakından gözlemleyerek, kendi jeopolitik nüfuz alanında başka bir ülke veya ittifakın hegemonik güce kavuşmasına karşı bir yol haritası takip etmeyi sürdürmüştür. I. Dünya Savaşı sonu itibarıyla ortaya çıkan yeni dönem; siyasal ve ekonomik anlamda (hegemonya güçleri açısından) genel olarak yeni sömürgecilik (neo-colonialism) diye adlandırılan dönemdir. Milli Mücadele döneminin dış politikadaki temel hedefi, yeni Türk Devletini milletlerarası alanda tanıtmak olmuştur ki; bu, bir anlamda Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş döneminde de dış politikanın esaslarını oluşturmuştur. 6 Yaşar Akbıyık, “Zaferin Tescili: Lozan Antlaşması”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Cilt 1, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2009, s. 371-392; Veysi Akın, “Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)”, Türkler Cilt 16, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 306-318; Yılmaz Altuğ, “Atatürk ve Lozan Konferansı’nın İlk Devresi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 11, 1988, Ankara, s. 417436; Şarika Berber, “Lozan Antlaşması Perspektifinden Türk Boğazları Meselesine Bakış”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 2, 2006, s. 617-628.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1