164 TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN VE LOZAN’IN 100. YILINA ARMAĞAN ması’ndan arta kalan sorunları çözmeye, diğer yandan da kurucusunun ifadesiyle “muasır medeniyet seviyesine çıkmak” için iç ve dış politikasını yeniden düzenlemiştir. Atatürk Ankara’nın diğer devletlerle olan uluslararası ilişkilerini “yurtta sulh, cihanda sulh’ ilkesi ile formülize etmiştir. Atatürk’ün Milli Mücadele esnasında ve sonrasında yürüttüğü faaliyetlerin hepsi mutlak bağımsızlığı kazanmaya ve Misak-ı Milli sınırlarını korumaya yönelik olmuştur.40 Türkiye’nin savaş dışı kalmasını, Liddell Hart’ın ‘’yüksek strateji’’ diye tanımladığı alandaki başarısı sağlamıştır. Yüksek strateji, ülkenin temel siyasal amacını gerçekleştirmek için bir milletin bütün imkanlarının, askeri güçlerin mobilizasyonu da dahil olmak üzere, koordineli bir şekilde yönetilmesidir. Başka bir deyişle savaş dönemindeki ‘’uygulama halindeki siyasettir’’. Türkiye’nin böyle bir yüksek strateji başarısı göstermesinde İnönü’nün zengin siyasal ve askeri birikiminin katkısının yüksek olduğu açıktır. Böylece Türkiye sıcak bir çatışmaya girmeden İkinci Dünya Savaşı’nı geçirmiş oldu. Ama bu durumu savaşın etkilerinin dışında kalınması şeklinde yorumlamak doğru değildir. Türkiye savaş öncesinden başlayarak savaşın sonuna kadar savaş içinde etkili bir aktör olarak yer almıştır. Savaşın diğer aktörlerinin niyetlerini kestirmiş, onlarla işbirliği geliştirmiş, kendi silahlı kuvvetlerine ilişkin olarak aldığı kararlarla diğer aktörlerin hesaplarını değiştirmiş, kararlarını etkilemiştir.41 Ankara’daki siyasal ve askeri elit, “Tarafsızlık” ve “Denge” politikasını uygularken, diplomatik, hukuki, askeri ve siyasal meşruiyet esaslarını, jeopolitik olarak da savaşan tarafların ordularının istila ve işgalinden korumak için, askeri seferberlik ve hazırlık faaliyetlerini aralıksız sürdürmüştür. Dünyada 1925-1929 arasındaki nispi yumuşama döneminin dışında özellikle 1929-30 dünya ekonomik bunalımından sonra uluslararası gerginlik hızla artmış, I. Dünya Savaşının getirdiği statükoyu korumak isteyen anti-revizyonist devletler ile bu yapıyı değiştirmek isteyen 40 Mehmet Gönlübol, Cem Sar, Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1997, s.55, Olaylarla Türk Dış Politikası, Siyasal Kitabevi, 9. Basım, Ankara 1996, s.60, Mehmet Gönlübol, “Atatürk’ün Dış Politikası”, Tarihi Gelişimi İçinde Türkiye’nin Sorunları Sempozyumu, TTK, Ankara 1992, s. 45. 41 İlhan Tekeli, Selim İlkin, Dış Siyaseti ve Askeri Stratejileriyle İkinci Dünya Savaşı Türkiye’si, 1. Baskı 2013, İletişim Yayıncılık, İstanbul, s. 26.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1