173 LOZAN ANTLAŞMASI BAĞLAMINDA TÜRK DIŞ POLİTİKASI VE GÜVENLİK POLİTİKASI Savunma Bakanı Safa Giray’ın istifasıyla sonuçlanmıştır. Özal’ın “Ortadoğu’da gerçekleşecek muhtemel sınır değişikliklerinden pay almak” üzere Türkiye’nin Irak’a askeri müdahalesi için yürüttüğü çaba, Aralık 1990’da Genelkurmay Başkanı Necip Torumtay’ın da istifasını getirmiş ve sonuçsuz kalmıştır. Bütün bunlara karşın 1990 – 91 dönemi Soğuk Savaş’ın resmen sona erdiği ve hemen ardından 1. Körfez Savaşı, Yugoslavya’nın dağılması, Varşova Paktı’nın lağvedilmesi ve Sovyetler Birliğinin ortadan kalkması gibi şokların geldiği dönemdir. Türkiye’nin bu dönem koalisyon hükümetlerinin bir başka özelliği, dünyadaki pek çok örneğinde olduğu gibi, koalisyonun büyük ortağının başbakanlığı, küçük ya da ikinci büyük ortağının da dışişleri bakanlığını almasıdır. Böylece hükümet programının dışında, karar verme ve uygulamada da yetkiler partiler arasında paylaşılmaktadır. İktidar ortağı partilerden biriyle ilgisi olmuş olmayan ya da bütünüyle partiler üstü bir cumhurbaşkanının da mevcudiyeti halinde, dış politika karar mekanizması dengelerinin bütün temel aktörlerinin aynı parti kökenli olduğu bir önceki durumdan nasıl farklılaştığı kolayca görülebilir. Denklemi daha da karmaşık hale getiren diğer bir unsur, genellikle küçük ortak olarak dışişleri bakanlığı koltuğuna oturan kişinin aynı zamanda partisinin başkanı ya da üst düzey yöneticisi olduğu için Başbakan Yardımcısı sıfatını da taşımasıdır. Kasım 1991’den Kasım 2002’ye kadar iktidara gelen 7 koalisyon hükümetinde 4 dışişleri bakanı aynı zamanda başbakan yardımcılığı yapmıştır.51 Soğuk Savaş’ın sona ermesini müteakiben Türk Dış Politikası ve Güvenlik Politikasına etki eden gelişmeler, uluslararası sistemdeki kriz ve fay kırılmalarından önemli ölçüde etkilenmiştir. İki kutuplu güçler dengesi bağlamında Batı savunma Bloku içinde yer alan Türkiye, NATO’nun “Güney Kanat” ülkesi konumundan, “Merkezi Aktör” statüsüne doğru evrilmiştir. Esasen, SSCB’nin dağılmasının ardından Doğu Avrupa-Balkanlar-Kafkasya-Orta Asya-Orta Doğu eksenlerinde ortaya çıkan sıcak çatışma ve bölgesel ölçekli etnik/dinsel savaşların, dünya barışını olumsuz yönde etkilediği istikrarsızlıklar, birtakım müspet ve menfi yöndeki 51 Gün Kut, “Türk Dış Politikasında Çok Yönlülüğün Yakın Tarihi: Soğuk Savaş Sonrası Devamlılık ve Değişi”, Boğaziçi Üniversitesi-TÜSİAD Dış Politika Forumu Araştırma Raporu, 2010, s. 11-31.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1