188 TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN VE LOZAN’IN 100. YILINA ARMAĞAN döndü. İsmet Paşa ve Türk Heyeti’nin Ankara’ya gelmesinden bir süre sonra, Meclis’te konferansla ilgili görüşmelere başlandı. 27 Şubat-6 Mart arasındaki görüşmeler sırasında, Heyet ve Hükümete sert eleştiriler yöneltildi. Özellikle Sırrı Bey, Ali Şükrü Bey, Yusuf Ziya Bey ve Durak Bey gibi ikinci gruba mensup mebuslar, Musul, Karaağaç ve mali sorunlar başta olmak üzere birçok konuda Rauf Bey ve İsmet Paşa’yı sıkıştırdılar.36 Hükümette yer almayan ve Lozan Konferansı öncesinde Türk Heyetine hiçbir temsilci veremeyen İkinci Grup, görüşmelerin ilk gününden itibaren Hükümet ve Heyet’i sıkıştırmak ve zor durumda bırakmak için fırsat kolluyordu. Konferansın kesintiye uğraması ve Türk Heyeti’nin yurda dönmesi, muhalif mebuslara aradıkları fırsatı yaratmıştı. Görüşmeler sırasında Rauf Bey, Hükümet ile Heyet arasındaki ilişkilerin iyi olduğunu kanıtlamaya çalışırken, sorulara zaman zaman kaçamak cevaplar vermiş, doyurucu açıklamalar yapamamıştı. Bu dönemde Rauf Bey ile İsmet Paşa arasında su yüzüne çıkan bir görüş ayrılığı ve çatışma bulunmamasına karşın Rıza Nur hatıralarında, iki devlet adamı arasında bir çekişmenin varlığına işaret ediyordu Dr. Rıza Nur’a göre; Rauf Bey, İsmet Paşa’ya olan kininden dolayı bazı mebusları kışkırtmıştı.37 Konferansın ikinci döneminde Rauf Bey ile İsmet Paşa ilişkileri göz önüne alındığında, Rıza Nur bu yargısında haklı çıkacaktı. Ama TBMM’de İsmet Paşa ve Heyetin sonuna kadar destekçisi bir vardı. Mustafa Kemal Paşa… Meclis’te yapılan bu görüşmeler sırasında Mustafa Kemal Paşa, tam anlamıyla İsmet Paşa ve Heyet lehinde bir tavır takındı. Önce, 27 Şubat’ta yaptığı konuşmada Karaağaç’tan vazgeçilmesi, Musul’un ise bir yıl zarfında İngilizler ile Türkler arasında çözümlenmesi için geri bırakılması fikrini destekledi.38 Daha sonra 6 Mart’ta yaptığı konuşmada Heyet’in hükümete karşı sorumlu olduğunu belirtti ve heyeti ikinci grubun eleştirilerine karşı korumaya çalıştı.39 Lozan Konferansı’nın İkinci Dönemi ve Rauf Bey-İsmet Paşa İlişkileri Konferansın kesilmesinden kısa bir süre sonra, hem Ankara’da hem 36 TBMM Gizli Celse Zabıtları, I. Dönem, III. Cilt, s. 1305-1322, TBMM Gizli Celse Zabıtları, I. Dönem, IV. Cilt, s.1-191. 37 Nur, a.g.e., s.1190. 38 TBMM Gizli Celse Zabıtları, I. Dönem, III. Cilt, s. 1317-1318. 39 TBMM Gizli Celse Zabıtları, I. Dönem, IV. Cilt, s. 173.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1