83 SEVR VE LOZAN’DA ERMENİ SORUNU Süleyman BEYOĞLU* SEVR ANLAŞMASI VE ERMENİLER Ermeniler kilise, isyan, terör ve propaganda faaliyetleri ile Büyük Ermenistan hayallerini uluslararası kamuoyuna (1878) mal etmişlerdir. Nitekim 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi’nin Vilâyât-ı Sitte’de iğtişaş zuhurunda mezkûr vilayetlerin herhangi bir kısmını işgali hakkını İtilaf Devletleri muhafaza ederler diyen 24. maddesinin İngilizce metninde altı Ermeni vilayeti olarak nitelendirilmesi İtilaf Devletlerinin bu vilayetleri Osmanlı idaresinden çekip alacağının bir göstergesi olarak algılandı1. Bu açıdan bakıldığında İtilaf Devletleri’nin Osmanlı Devleti ile yapacakları barış anlaşması sırasında Ermeni konusunu Osmanlılık ve Türklük aleyhinde kullanacakları anlaşılmıştı. Mondros Mütarekesi ile Osmanlı Devleti’ni işgale başlayan İtilaf Devletleri, yapılacak barış anlaşmasının taslağını oluşturabilmek için 18 Ocak 1919’da Paris’te toplandılar. Paris Barış Konferansı’na, İttifak Devletleri ile savaşan veya onlara savaş ilan eden 32 devletin 70’e yakın temsilcisi katıldı. İtilaf Devletleri, barış görüşmelerine giden Osmanlı heyetinin önüne Ermenilerin isteklerini getirmişlerdir. Paris Barış Konferansında iki Ermeni heyeti bulunmaktaydı. Bunlardan biri İtilaf Devletlerince resmen tanınan Bogos Nubar Paşa’nın bulunduğu Milli Ermeni Heyeti idi. Bu heyet Türkiye Ermenileri ile dünyanın çeşitli ülkelerindeki Ermenile- * Prof. Dr. Marmara Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Tarih Bölümü 1 Ali Fuat Türkgeldi, Mondros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi, Ankara 1948, s. 62; Salahi R. Sonyel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, I, Ankara 1973,s.8; Gotthard Jaeschke, Kurtuluş Savaşı ile İlgili İngiliz Belgeleri, Ankara 1991, s.41.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1