185 LOZAN KONFERANSI’NIN İÇ POLİTİKAYA YANSIMASI: RAUF BEY-İSMET PAŞA ÇEKİŞMESİ lar incelendiğinde Rauf Bey ile İsmet Paşa arasında son derece ılımlı ilişkilerin bulunduğu ve ortaya çıkan bir takım sorunların da yapıcı tutum ve davranışlarla kısa zamanda giderildiği görülüyordu. Bununla birlikte bazı görüş ayrılıkları da yaşandı. Rauf Bey ile İsmet Paşa arasında Ermenilerin mübadele edilmesi konusunda kısa süreli bir görüş ayrılığı yaşandı. Rauf Bey ve doğal olarak da hükümet, Türkiye’deki Ermeniler ile ilgili olarak Rumlarda olduğu gibi bir mübadeleyi savunup, bu konudaki görüşünü heyete de bildirmesine karşın, konferansta bu yünde bir karar çıkmadı. Ermeniler toprak verilmesi konusunu konferansın gündemine alınmamasını başaran İsmet Paşa ve heyet, Ermenilerin Türkiye sınırları dışına çıkarılmaları konusunda, Türk Hükümeti’nin direktifleri dışına çıkmak zorunda kaldı. İsmet Paşa konuyla ilgili olarak Ankara’ya çektiği ilk telgrafta; Ermenilerin yurt dışına çıkarılmasının dünyaya açıklanamayacağını belirterek mübadele fikrinden vazgeçilmesini önerdi.25 Ermeni Sorunu ile ilgili toprak verilmemesi ve gündeme alınmaması konusundaki Hükümet ile Heyet arasındaki genel görüş birliği devam ettiği için Ermeni mübadelesi konusunda İsmet Paşa, Rauf Bey ve Ankara’yı ikna etti. Bu arada görüşmeler zaman zaman kesilme tehlikesi gösterecek kadar gergin bir hale geldi. Aralık ayının sonlarına doğru İsmet Paşa’dan gelen telgrafta, konferansın her an kesilebileceği belirtiliyor ve tedbirler alınması isteniyordu. Bu yeniden savaş ihtimali demekti. Türk tarafı hemen tedbir almaya yöneldi ve Batı Cephesi orduları çıkabilecek herhangi bir çatışmaya karşı yeniden düzenlendi ve hazırlıklı duruma getirildi.26 Lozan Konferansı ile ilgili olarak TBMM’de de tartışmalar çıktı. Bu tartışmalar o günlerde Rauf Bey ile İsmet Paşa arasındaki ilişikleri de göstermesi açısından önemliydi. İkinci Gruba mensup bazı mebuslar, konferanstaki durumdan memnun olmadıklarını açıkladıklarında, Vekiller Heyeti Reisi Rauf Bey, Lozan’daki Türk heyetini destekleyerek eleştirileri 25 Bilal Şimşir, Lozan Telgrafları (1922-1923), I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1990, s. 124125. 26 Türk İstiklal Harbi, s.172.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1