190 TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN VE LOZAN’IN 100. YILINA ARMAĞAN Bu dönemde Türk Heyeti’nin başkanı yine İsmet Paşa olmakla beraber, İngiltere, Fransa ve İtalya’nın heyet başkanları değişmişti. Sir Horace Rumbold, İngiltere; General Maurice Pellé, Fransa; Jules Cesar Montagna ise İtalya’nın baş delegesi olarak Lozan’a gelmişti.44 Bu dönemde Türk Heyeti’nin durumuna gelince; her şeyden önce Türk Heyeti birinci döneme nazaran daha rahattı. Meclis feshedilmiş ve özellikle ikinci gruba mensup mebusların heyet üzerindeki baskıları ortadan kalkmıştı. Mustafa Kemal Paşa’nın, konferans ile ilgili tartışmalar sırasındaki tutumu İsmet Paşa ve heyetteki diğer kişileri rahatlatmıştı. Yine İngiltere ile olan birkaç sorunun birinci dönemde çözümlenmesi, ikinci dönemde bazı sorunların çözümünü kolaylaştırabilirdi. Bu da Türk tarafı için bir kazançtı. Kesilme döneminde ABD45 ve İngiltere’ye sağlanan bir takım kolaylıklar nedeniyle bu iki devletin ikinci dönemde fazla zorluk çıkarması beklenmiyordu. Bütün bunların yanında, Türk Heyeti, ikinci döneme karşı tarafın fikirlerini bilerek ve orada ne ile karşılaşacağını tahmin ederek gitmişti. Bu bakımdan Batı’nın bazı diplomatik oyunlarına karşı daha hazırlıklıydı. Birinci dönemde arazi ile ilgili sorunların çözümlenmesi yüzünden ikinci dönemde daha çok malî ve iktisadî konular gündeme gelecekti. Bu nedenle görüşmelerin daha çok Türk-Fransız-İtalyan temsilciler arasında geçmesi bekleniyordu. İkinci dönem görüşmelerinin böyle bir havaya bürünmesi, konferansa olan ilginin azalmasına sebep olmuştu. Gerçekten de ikinci dönem görüşmeleri oldukça sönük başlamış, ilk dönemdeki hararet, heyecan ve kalabalık ikinci dönemde görülmemişti.46 Hatta konferans İngiltere için eski önemini yitirdiği için Lord Curzon gelmeye gerek görmemişti. İkinci dönemin Türk tarafı açısından en önemli özelliği, Hükümet ile heyet, daha doğrusu Rauf Bey ile İsmet Paşa arasındaki görüş ayrıklarının su yüzüne çıkması oldu. 44 Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam, I. Cilt, İstanbul 1966, s. 252. 45 İngiltere’ye Irak Sınırı ve Boğazlar konusunda yakın durulurken, ABD’li bir şirkete Chester Projesi adında bir ayrıcalık tanınmıştı. Chester Projesi için bakınız: Yahya Sezai Tezel, “Birinci Büyük Millet Meclisi Anti-Emperyalist miydi? Chester Ayrıcalığı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 25. Cilt, 4. Sayı, 1970, s. 287-319. 46 Karacan, a.g.e., s. 235.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1