196 TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN VE LOZAN’IN 100. YILINA ARMAĞAN Heyet-i Vekile Riyasetinden istifa eylemesi şartıyla seyahatine muvafakat ettim.”72 Vekiller Heyeti Reisliğinden ayrılan Rauf Bey ise istifasını şöyle naklediyordu: “Bu telgrafı çektikten sonra (Rauf Bey’in Lozan’a son çektiği telgraf), ertesi günü, meclis ikinci reisi Ali Fuat Paşa ile birlikte, Çankaya köşküne giderek, Mustafa Kemal Paşa ile buluştuk. Sulh meselelerini konuşurken, Paşa; İsmet de Lozan’dan yola çıkmış, geliyor, deyince, gülümseyerek: Evet öyle... Ben de müsaadenizle gidiyorum, dedim ve anlattım: Lozan’da yazdığı telgraflar ve aldığı vaziyet dolayısıyla, konuştuklarımız malûm... Gerçi onun yalnız beni değil, tarizlerine sizi de, vekil arkadaşları da hedef edindiği ve zaman icabı bunu hoş görmemiz gerektiğini söylemiştiniz. Ama, ben ne olursa olsun, bir daha İsmet Paşa ile yüz yüze gelemem ve artık onunla birlikte imkânı yok çalışamam. Esasen, sulh muahedesini imzalamış olduğu gibi, bunu tatbik işini de ona bırakmak doğru olur düşüncesindeyim. Mustafa Kemal Paşa şaşırdı. Demek onu istikbal de etmeyeceksin? Hayır, dedim, beni mazur görün, bunca yersiz tarizlerinden sonra, artık İsmet Paşa ile karşı karşıya gelemem... Yarın Sivas’a seçim daireme gidip biraz istirahat edeceğim. Zaten meclis de yok... Müteessir oldu ve gayet samimi görünen, yumuşak bir sesle Raufcuğum, dedi, ne söyleyeyim ki, haklısın... Bu muhit adamı ahlaksız yapıyor. Paşam üzülme, dedim, bir düzüne namuslu adamla sen bu memleketi mükemmel idare edersin... Bu Mustafa Kemal ile son görüşmemiz oldu.”73 Ali Fuat Paşa ise antlaşmanın imzalanması üzerine Çankaya’ya giden Rauf Bey’in bu ziyaret esnasında istifasını verdiğini öne sürmüştü. Ali Fuat Paşa’nın hazır bulunduğu bu ziyaret sırasında Rauf Bey Mustafa Kemal Paşa’ya şunları söylemişti: “Paşam, bugün sizi sıkmak hatırımdan geçmezdi. Fakat daha müsait zaman bulamayacağımdan, düşüncelerimi arz edeceğim. Ben sulhun imzasına kadar her şeye göğsümü siper etmeye ve nihayete kadar çalışmaya azmetmiştim. Hamdolsun bugün müşterek çalışmalarımız neticesini almış bulunuyoruz. Fakat bildiğiniz gibi çok yorgunum. Midemden de rahatsızım. Müsaade ederseniz, ikinci meclis top72 Nutuk, II.Cilt, s. 792-793. 73 Orbay, a.g.e., s. 83.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1