199 LOZAN KONFERANSI’NIN İÇ POLİTİKAYA YANSIMASI: RAUF BEY-İSMET PAŞA ÇEKİŞMESİ kilerin hâlâ düzelmediği görülüyordu. İsmet Paşa’nın antlaşmanın imzalanıp imzalanmayacağı konusundaki telgrafına Ankara’dan zamanında cevap verilmedi ve heyet zor duruma düştü. Bunun üzerine İsmet Paşa, hükümeti aşarak Mustafa Kemal Paşa’dan yardım istedi ve ondan gelen talimat üzerine antlaşma metnini imzaladı. Rauf Bey ile İsmet Paşa arasındaki çelişkileri sadece tamirat meselesindeki sürtüşmeyle sınırlı değildi. Hilâfet ve saltanat konularında Rauf Bey’in düşüncelerini bir yana bırakırsak Lozan’a gönderilecek heyet başkanlığı konusunda İsmet Paşa ile Rauf Bey arasında bir soğukluğun çıkmış olabileceği düşünülebilir. Daha sonra İsmet Paşa’nın hükümete karşı sorumlu olduğu halde zaman zaman Mustafa Kemal Paşa’ya rapor vermesi de Rauf Bey ile ilişkilerini etkilemişti. Ama tüm görüş ayrılıkları, İsmet Paşa’nın, hükümetin verdiği talimatların dışına çıkması ile gün ışığına çıkmıştı. İsmet Paşa’nın talimatların dışına çıkması, Mustafa Kemal Paşa’nın bilgisi dışında değildi aslında!.. Çünkü daha sonra Nutuk’ta konudan söz edilirken Mustafa Kemal Paşa, İsmet Paşa’yı hatta destekleyecek, Rauf Bey’i suçlayacaktı. Yani yıllar sonra bile Mustafa Kemal Paşa’nın Rauf Bey’e olan tepkisi bitmeyecekti. Tabii bu tepki sadece Lozan’daki görüşmelere bağlanamazdı. Cumhuriyetin ilanı, Halifeliğin kaldırılması, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması ve son olarak da İzmir Suikastı girişimi Mustafa Kemal Paşa ve İsmet Paşa’yı Rauf Bey’den iyice uzaklaştıracaktı. Bütün tartışma ve çekişmeye karşın Rauf Bey, Lozan Antlaşması’nı bir hezimet olarak değerlendirmedi. Ona göre Lozan Antlaşması, bazı eksik yanları olmasına rağmen o şartlarda yapılabilen olumlu bir antlaşmaydı.78 İsmet Paşa’nın Lozan’daki tutumu Rauf Bey’in Vekiller Heyeti Reisliğinden istifasına kadar uzandı. Ancak Rauf Bey’in istifası anlaşmazlığı çözümlemekten çok daha da büyümesine yol açtı. Bu tarihten sonra Rauf Bey ile İsmet Paşa uzlaşmaz iki rakip haline geldi. Cumhuriyetin ilân edilmesinden sonra, Rauf Bey’in Cumhuriyetle ilgili düşünceleri nedeniyle Halk Fırkası grubunda görüşme açıldığında, 78 Orbay, a.g.e., s. 55.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1