60 TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN VE LOZAN’IN 100. YILINA ARMAĞAN Onun Türkiye için en büyük önemi bugünkü Türkiye Cumhuriyeti’nin içine aldığı bütün topraklarda Türk egemenliğinin tam olarak kurulmasıdır... Aynı zamanda uzun yıllar boyunca bir aşağılama ve boyunduruk sembolü olarak öfke kaynağı olan kapitülasyonlar kaldırıldı. Böylece Türkiye, Birinci Dünya Savaşı’nın yenilmiş devletleri arasında kendi yıkıntısı içinden yeniden ayağa kalkmayı başaran tek ülke oldu. Galip güçlerin kendisine dayattığı barış şartlarını reddetmiş ve kendi şartlarını kabul ettirmişti. Lozan Antlaşması, özünde Türk Milli Misakınca öngörülen isteklerin uluslararası ölçekte tanınması anlamına gelmektedir.” Ünlü tarihçi Arnold Toynbee, 1926 yılında K.P. Kirkwood ile birlikte yazdığı Türkiye-Bir Devletin Yeniden Doğuşu başlıklı kitabında Lozan Antlaşması hakkında şöyle diyordu: “Türk Delegasyonu Misak-ı Milliyle belirlenmiş olan toprak konuları, kapitülasyonlar, borçlar ve diğer milli çıkarlar konularında bir adım bile geri atmamıştır. Hemen her konudaki milliyetçi istekleri Lozan’da İtilaf devletleri tarafından kabul edilmiştir. Dünya tarihinde bir eşi olmayan bir olayla karşılaşılmış, yenilmiş, parçalanmış bir ulusun, bu harabe içinden ayağa kalkması ve dünyanın en iyi ulusları ile eşit şartlar içinde karşı karşıya gelmesi ve bu büyük savaşın galiplerini dize getirerek istediklerini kabul ettirmesi şaşılacak bir şeydir. Neticede Lozan’da Türkiye büyük bir zafer kazanmıştır, yeni bir devletin ötesinde bir millet oluşturmuştur.” Toynbee İsmet Paşa ile ilgili olarak da şunları yazıyordu: “Bu düelloda kazanılan başarının en büyük onur payı, kulağı ağır işiten fakat her şeyi son derece iyi hesaplayan inatçı devlet adamı ve asker İsmet Paşa’ya ait bulunmaktadır. Ayrıca, Türk Baş Delegesinin gerilemek bilmez karakteri, arkasında bulunan bir Cumhurbaşkanının, bir parlamentonun ve Anadolu halkının azmi ile de desteklenmiştir. Lozan Konferansında İsmet Paşa değil, Türkiye konuşuyordu. Lozan Antlaşmasından hemen sonra Lozan’da Türkiye ile Amerika arasında İsmet Paşa ile ABD Temsilcisi Grew arasında yapılan müzakereler sonucunda Türkiye’nin görüşlerinin büyük ölçüde benimsendiği bir antlaşma imzalandı. Ancak bu antlaşma ABD Kongresinde Ermeni lobisinin engellemesi sonucunda 6 oy farkla reddedildi. Bu nedenle Türkiye ile ABD arasında Birinci Dünya Savaşında kesilen diplomatik
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1