65 LOZAN’DA TÜRK DELEGASYONU seviyesinde temsil edilmekteydiler. Diğer taraftan Mustafa Kemal Paşa bu kadar önemli bir konferansta yüzde yüz güvenebileceği birinin bulunmasından yanaydı.3 Üstelik Rauf Bey de kendisini bu konuda zayıf hissediyor olmalıydı ki, Mustafa Kemal Paşa ile bir görüşmesinde konferansa gitmesi halinde Mudanya Mütarekesi görüşmelerini yürüten İsmet Paşa’nın danışman olarak yanına verilmesini istemişti. Mustafa Kemal Paşa ise verdiği cevapta, “İsmet Paşa’dan danışman olarak elde edilecek yarar sınırlıdır. İsmet Paşa başkan olursa, kendisinden azami ölçüde yararlanılabileceğine ben de inanıyorum” demiş ve İsmet Paşa’nın heyet başkanı olması yönünde tavır almıştı.4 Mudanya Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra Bursa’da İsmet Paşa ile görüşen Mustafa Kemal Paşa, bu konuda kesin karara varmıştı. Mustafa Kemal Paşa’nın kararının kesinleşmesinde birçok etken mevcuttu. Bir kere İsmet Paşa ile Millî Mücadele’de uyum içinde çalışmıştı. Yine İsmet Paşa, Mudanya Mütarekesi esnasında başarılı bir performans göstermişti. Ayrıca, Osmanlı Devleti’nde siyasi bir görev almamış olması da oldukça önemliydi.5 Lozan Barış Konferansında Osmanlı Devleti’nin mirası paylaşılarak, Şark Meselesi çözülmeye çalışılacaktı. Bunun için de konferansın resmî adı “Yakındoğu İşleri Hakkında Lozan Konferansı” olmuştu. Heyet başkanının seçimi şans ve tesadüflere bırakılamayacak kadar önemliydi. Falih Rıfkı’ya göre Mustafa Kemal Paşa, İzmir’de görüşmesi esnasında Franklin Bouillon’un İsmet Paşa6 adını telaffuz etmesiyle bu ismi heyet başkanı olarak düşünmeye başlamıştı.7 Neticede, İtilaf Devletleri temsilcilerinin karşısında taviz vermeye 3 Temuçin Faik Ertan, “Lozan Görüşmeleri Sırasında Türk Heyeti İle TBMM Hükümeti Arasındaki İlişkiler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, sayı: 18, Temmuz 1990, s. 616-618. 4 Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ten Hatıralar, I, İstanbul 1973, s. 148. 5 Ömer Kürkçüoğlu-Çağrı Erhan, “Lozan Gelişmeleri”, Yaşayan Lozan, (Ed. Çağrı Erhan), Ankara 2003, s. 33-36. 6 Rauf Bey (Orbay) anılarında önceleri heyet başkanı olarak Yusuf Kemal Bey’i düşündüğünü daha sonra ise Mustafa Kemal Paşa’ya İsmet Paşa’yı tavsiye ettiğini belirtmektedir. Anılarındaki ifade şöyledir; “Lozan’a gidecek murahhaslar heyetimize benim başkanlık etmemi istiyorlardı. Ben ise, karşımıza gelecek olan devletlerin murahhas heyetlerine Hariciye Vekilleri başkanlık ettiğinden, bizim de aynı şekilde bu işe Hariciye Vekilimiz Yusuf Kemal Beyi memur etmemizi muvafık buluyordum. Fakat Yusuf Kemal Bey, başkan olarak gittiğim takdirde bana refakat edebileceğini ileri sürerek, bu vazifeyi kabul etmedi. Bunun üzerine ben, Mustafa Kemal Paşa’ya, Heyet başkanlığı için İsmet Paşa’yı tavsiye ettim…”, Bkz. Rauf Orbay, Cehennem Değirmeni Siyasi Hatıralarım, II, İstanbul 1993, s. 116. 7 Mustafa Budak, İdealden Gerçeğe, İstanbul 2002, s. 287-288.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1