76 TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN VE LOZAN’IN 100. YILINA ARMAĞAN Konferansın Tekrar Başlaması Rauf Bey hükümeti hummalı bir şekilde çalışarak kısa sürede 100 sayfa tutan Türk karşı barış projesini hazırlamıştı. Türk tasarısı 9 Mart 1923’te Dr. Adnan Adıvar tarafından bir notayla İstanbul’daki İtilaf Devletleri Yüksek Komiserlerine verildi. Tasarıda konferansın 2 haftaya kadar bir Avrupa şehrinde veya İstanbul’da başlaması isteniyordu. Bir süre sonra İtilaf Devletleri “sürekli ve adil bir barış” sağlamak için Türk tasarısında belirtilen tüm hususları görüşmek istedikleri ve konferansın 23 Nisan’da Lozan’da olması cevabını verdiler.53 Bu arada Mustafa Kemal Paşa, meclisin tarihi görevini yerine getirdiğini düşünmekteydi. Meclisin yenilenmesi gerektiğini Rauf Bey’e de söyleyerek, 1 Nisan 1923’te seçimlerin yenilenmesi kararının alınmasını sağladı. Seçim kararı oy birliğiyle alınmıştı.54 Aslında Mustafa Kemal Paşa mecliste yaşanan gerginlik ve Türk delegasyonuna getirilen eleştirileri göz önüne aldığında barış antlaşmasının bu meclisçe onaylanmasının çok zor olduğunun farkına varmıştı. Nitekim, İngiliz Yüksek Komiseri Rumbold’a göre de, seçimlerin amacı TBMM’yi uysal bir hale getirmek, içeride Mustafa Kemal Paşa’nın etkisini arttırmak, İsmet Paşa’nın Lozan’da elini rahatlatmak ve barış antlaşmasını Kemalist milletvekillerinin çoğunlukta olduğu bir meclise onaylatmaktı.55 Görüşmelerin ikinci aşaması için hareket eden Türk Delegasyonu 21 Nisan’da Lozan’a ulaştı. Türk heyeti aynı isimlerden oluşurken, İtilaf Devletleri temsilcisi olarak farklı isimler Lozan’a gelmişti. Bu dönemde Türk heyeti, TBMM’nin feshedilmesiyle ikinci grup baskısından kurtulmuştu. Mustafa Kemal Paşa, heyete tam destek vermekteydi ve İngiltere istediklerinin çoğunu elde ettiğinden ilk döneme göre daha az zorluk çıkarması umuluyordu. Nitekim, gelişmeler tahmin edildiği gibi olmuştur. Bu dönemde daha çok Fransız ve İtalyan temsilcilerle gerginlik yaşanmış ve Yunanistan’la tamirat konusunda sorunlar çıkmıştı.56 53 Salahi R. Sonyel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, II, Ankara 1991, s. 339. 54 M .K. Atatürk, a.g.e., s. 969. 55 S. R. Sonyel, a.g.e., s. 340. 56 T. F. Ertan, a.g.m., s. 622.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1