175 LOZAN ANTLAŞMASI BAĞLAMINDA TÜRK DIŞ POLİTİKASI VE GÜVENLİK POLİTİKASI geleceği düşünülen tehditleri göğüsleme kapasitesini arttırırken, diğer yandan da görece zayıf komşu ülkeler açısından Türkiye’yi güvenlik tüketen ülke haline getirmiştir. Her ne kadar hem Balkanlar’da hem de Orta Doğu’da güvenlik ittifakları oluşturmaya çalışsa da farklı nedenlerle bu ittifakların ömrü uzun olamamış, Türkiye bölge ülkeleri için ABD ve NATO’nun Orta Doğu’daki muhafızı olarak görülmüştür. Bu olumsuzluklara rağmen, Türkiye’nin NATO askerî şemsiyesi içerisinde yer alması hem tehdit-güvenlik anlayışında bir farklılaşmaya neden olmuş hem de askerî savunma kapasitesi gelişmeye başlamıştır. Türkiye’nin zorlayıcı diplomasi stratejilerinden yararlanmaya başlaması ile askerî kapasitesindeki gelişme arasında bir koşutluktan söz edilebilir. Bununla birlikte, 1960‟lardaki krizlerde Türkiye topyekûn bir savaşı göze alabilecek ve sürdürebilecek askerî kapasiteden yoksun olduğunu gözeterek zorlayıcı diplomasiyi ittifak eksenli kurmaya çalışmıştır. Doğaldır ki bu durum Soğuk Savaş döneminin bloklar arası güç mücadelesine de uygun düşmüştür.53 İki kutuplu kuvvet dengesi oluşumu içinde ise Türkiye, Batı gurubu içinde yer almıştır. 1970’lerden itibaren değişen dünya konjonktürü içerisinde Türkiye’nin de olaylara bakış açısında farklılıklar başlamıştır. Zamanla daha geniş ufuklu bir dış politika değerlendirmesine geçilmiş ve özellikle sınır komşuları ve yakın komşularla olan ilişkiler yeni değerlendirmelere tabi tutulmuştur. Buralardaki politikalarda belirli değişiklikler yer almaya başlamıştır. Türkiye dış politikası özellikle 1980’lerden sonra daha belirgin bir değişim içine girmiştir. Bu devrede yurtiçindeki iç etkenlerin dış politika oluşumlarına daha çok hâkim olmaya başladığı gözlenmektedir. Bu tarihten sonra ilk defa ekonomik boyutta olmak üzere dışa açılmalar başlamıştır. Bu akım, 1989’lardan sonra politik alana da sıçramıştır. Esasen, 1989 sonrası tüm dünyanın büyük bir değişim içine girdiği bir devredir ve böylece içteki ve dıştaki değişimler çakışmış ve ortaya çıkarttıkları etkiler de bir o kadar farklı ve kalıcı nitelikte olmuştur. Bu dönem içinde Türkiye sadece etrafındaki çember ülkeler53 Fuat Aksu, “Kuvvet Kullanma Tehdidine Dayalı Dış Politika Krizlerinde Güvenlik Kavramı”, içinde Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti, Evren Balta Paker, İsmet Akça (der.), İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010, s. 475-502.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1