56 TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN VE LOZAN’IN 100. YILINA ARMAĞAN siniz? İngiltere için hayati olan meseleleri temin etmiş olmanız lazımdır. Türkiye için hayati olan meseleleri reddettiniz, bunu kabul edemezdik. Sulhu soranlara ne cevap vereceksiniz?” Lord Curzon İsmet Paşa’ya “Siz memleketinize gittiğiniz zaman ne cevap vereceksiniz?” diye sordu. İsmet Paşa şöyle cevap verdi: “Benim vaziyetim kolay. Ben memleketime gittiğim zaman bana da sulh niçin olmadı diye soracaklar. Bir cümle ile cevap vereceğim; Lord Curzon sulh istemediği için Konferans kesilmiştir, diyeceğim.” Lord Curzon bu sözlere büyük tepki gösterdi, protesto ettiğini söyledi. İsmet Paşa devam etti: “Memleketime gittiğim zaman söyleyeceğim. Bütün dünyaya ilan edeceğim. Lord Curzon sulh istemiyordu, müzakereleri kısır bir sonuca vardırmak için elinden geleni yaptı. Konferans kesildi, yeniden harp başlayacak, diyeceğim. Sırf sulh yapmamak için nerede bir bahane bulduysan, onların hepsinin üzerinde ısrar ederek konferansı akamete uğrattın. Benim kanaatim budur” dedi. Ali Naci Karacan’ın Lozan ve İsmet Paşa kitabında yazdığına göre Lord Curzon Otelinden ayrılıp tren istasyonuna gitmişti. İsmet Paşa’nın saat 16.00’da asansörle aşağı indiği görüldü. Paşa gazetecileri güler yüzle selamladı. Etrafını saran gazeteciler sordu: “Ne olacak paşam?” “Ne olacak? Hiç... Esir olmayı kabul etmedik. İşin özü şuydu: Türklere baskı yaparak sonuç alabileceklerini düşünenler yanılmışlardı. Ankara’ya dönünce İsmet Paşa Hükümete ve Meclise Lozan’daki gelişmeler hakkında bilgi verdi. Mecliste uzun tartışmalar oldu. 27 Şubatta başlayan görüşmeler 6 Mart’a kadar sürdü. O gün bir konuşma yapan Atatürk şunları söyledi: “...Yeteri kadar eleştiri yapılmıştır. İtilaf devletlerinin Heyetimize verdiği barış projesini kabul etmek mümkün değildir. Çünkü doğrudan doğruya bağımsızlığımızı ihlal eden şartları içermektedir. Ben şahsen vicdanıma, fikri kanaatime ve araştırmalarıma dayanarak yüksek heyetinize derim ki, delege heyetimiz kendisine verilen vazifeyi tamamen ve pek mü-
RkJQdWJsaXNoZXIy NzE2Njg1